بردسکن کجاست؟ از پیش شماره این شهر تا مناطق گردشگری و مشاهیر آن

مشخصات

کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	بردسکن
بخش	مرکزی
جمعیت	۷۵٬۶۳۱ نفر
مساحت	۷۶۶۴ کیلومتر مربع
زبان‌ گفتار	فارسی لهجه خراسانی
مذهب	شیعه
ارتفاع از سطح دریا	985 متر
شرایط آب و هوا	گرم و خشک
‌پیش شماره تلفن	۰۵۱
شناسهٔ ملی خودرو	۴۲ ل
ره‌ آورد	انار، انگور، انجیر، پسته، زعفران، پنبه، زیره، گندم و جو

شهر بَردَسکن که نام تاریخی اش زبسک  می باشد در غرب استان خراسان رضوی واقع شده است.

طبق سرشماری که در سال ۱۳۹۵  در این شهرستان انجام شد، تعداد ۲۸٬۲۳۳ نفر جمعیت و ۸٬۵۷۰ خانوار داشته‌ است.

بردسکن در زمان های گذشته هم جوار یکی از راه‌ های اصلی تجاری خراسان که به دیگر نقاط ایران منتهی میشد از طریق کویر قرار داشته است.

این شهرستان از شمال به سبزوار، از جنوب به شهرستان های طبس و فردوس، از شرق به شهرستان خلیل آباد و از غرب به شهرستان شاهرود (استان سمنان) و کویر نمک محدود شده است.

مرکز شهرستان، شهر بردسکن که ارتفاع آن از سطح دریا 985 متر می باشد. این شهر در 57 درجه و 57 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی واقع گردیده است.

بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای ۳ مرکزی، انابد و شهرآباد، هفت دهستان و سه شهر (بردسکن، انابد و شهرآباد) و ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه می‌باشد.

شهرستان بردسکن بر اساس طبقه‌ بندی ها جزء مناطق گرم و خشک به حساب می آید.

گرم ترین روزهای تابستان در شهرستان بردسکن تقریبا به 45 درجه و در سرد ترین شب های زمستان دمای آن به 5 درجه سانتی گراد زیر صفر می رسد. به همین دلیل اختلاف دما در مناطق مختلف این شهرستان زیاد است.

نواحی شمالی این شهرستان کوهستانی و نواحی جنوبی و مرکزی آن جلگه میباشد و هوای آن به دلیل نزدیکی با کویر، خشک است.

میانگین بارندگی سالانه در بردسکن 150 میلی متر می باشد. بادهای شمالی و شرقی آن سرد ولی بادهای غربی و جنوبی آن به علت مجاورت با کویر گرم و سوزان و همراه با گرد و غبار است.

در کتاب‌ های تاریخی اولین بار شخصی به نام اعتماد السلطنه نام این شهر را در ذکر راه‌ های نیشابور به دیگر نقاط، از منزل چهارم از جاده سوم طبس در کتاب خود می آورد.

بردسکن در زمان های متعدد نام های مختلفی داشته که به ترتیب شامل: را زبسک، بردمسکن، دست برکن، بردسکن و برداسکن می باشد که در مورد هر یک از این نام‌ ها نظریه های گوناگونی وجود دارد.

اسم بردسکن را می‌ توان از بَردْ به معنی سرما و مسکن به معنی سامن یا اسکان برداشت کنیم.

با توجه به آب بردسکن که بسیار سرد میباشد و آب این منطقه به نوبهار معروف است شاید بتوان به این نامگذاری نزدیکتر شد؛ به همین خاطر بردسکن منطقه ای با زمستان‌ های سرد و خشک بوده که مردم در آن ساکن شده اند و اگر بخواهیم به یکی دیگر از دلایل نام گذاری این منطقه اشاره کنیم، این است که بَردْ به معنای همان سرزمین سرد و خشک است و اسکن را به معنای آرامش بگیریم، پس بردسکن به معنی سرزمین سرد و خشک است که مردمانش در آن با آرامش اسکان یافته اند.

همچنین طبق گفته ها، در این منطقه در زمان های قدیم درختان میوه بسیاری وجود داشته به ویژه میوه‌ هایی مثل انجیر، انگور و گلابی که چیدن آن ها بسیار سخت بوده است.

مردمان مسافری که از راه کویر به نیشابور می رفتند، وقتی از این مسیر عبور می کردند، مردم منطقه را مشاهده میکردند که با چه زحمت و مشقتی این میوه ها را میچینند، نام بردست کندن را برای آن‌ها انتخاب کردند، یعنی مردمی که میوه‌ها را با دست می‌ کندند. با توجه به این دیدگاه بر به معنی میوه‌ است و با ترکیب بَرْ و دست‌ کن به مرور ، تبدیل به بردسکن شده‌ است.

یکی دیگر از دیدگاه ها که کمتر مورد توجه قرار گرفته است به این موضوع اشاره دارد که در منطقه ترشیز برای آدرس دادن از کلمه بر به معنی کنار استفاده میشود و بسیار مرسوم میباشد و مثال‌ های فراونی برای آن هست مانند بَر کال یعنی کنار کال و بر چاه یعنی کنار چاه، با توجه به این مثال ها می‌توان این نظریه را مطرح کرد که بردسکن به معنای کنار دسکند هست که در دوره حمله افغان‌ ها حفر دسکند در منطقه ترشیز مرسوم بوده. احتمالاً دسکندی در آن منطقه قرار داشته که مردم برای دادن آدرس از بر دسکند استفاده می‌ کردند که به مرور زمان این منطقه به بردسکن معروف شده‌ است.

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌باشد:

 

شهرها

شهرستان بردسکن، شهرستان انابد، شهرستان شهرآباد
 

دهستان

دهستان کنارشهر، دهستان کوهپایه، دهستان جلگه، دهستان شهرآباد، دهستان درونه، دهستان صحرا
 

روستاها

ابراهیم‌ آباد، اسلام‌ آباد، اسماعیل‌ آباد، باب‌ الحکم، بالاجو، برجک، جلال‌ آباد، جوادیه، زمان‌ آباد، زنگینه، زیرک‌ آباد، مارندیز، محمد زور آب، نصر آباد، هادی‌ آباد، هدف، کوشه و ...

جای‌ های دیدنی شهرستان بردسکن

برج فیروز آباد

برج فیروز آباد در ۱۷ کیلومتری جنوب بردسکن و در بخش شهرآباد در میان روستای فیروزآباد و بر روی ویرانه‌ های بست دروازه ترشیز قدیم واقع شده است.

طبق اسنادی که از طریق باستان شناسی به دست آمده نشان میدهد آثار زیستگاهی از صدر اسلام تا سده هفتم هجری در اطراف بنا وجود دارد که بنا بر اقوال عبور حضرت علی بن موسی الرضا (علی السلام) از این مسیر بوده‌ است. مناره این بنا ظاهری استوانه‌ ای شکل دارد که ارتفاع فعلی آن ۱۸ متر میباشد. نحوه عناصر تزئینی و آجرچینی نشان از معماری به سبک و شیوه رازی دارد.   

آب‌ انبار سید باقر

آب‌ انبار سید باقر در مرکز شهرستان بردسکن و در نزدیکی مسجد بازار واقع شده است که طبق شواهد قدمت آن به دوره قاجار برمیگردد.

این مکان به وسیله سید باقر موسوی ساخته شده و به همین نام مشهور است.

این آب انبار دارای ۲۲ پلهٔ آجری میباشد که ورودی به پاشیر آب انبار را امکان پذیر می‌سازد. از ویژگیهای مورد توجه این بنا وجود ۲ بادگیر بسیار زیبا یکی بادگیر ۴ طرف بر فراز گنبد مخروطی آب انبار و دیگری به ارتفاع ۳ متر از پای دور گنبد مخروطی به جهت شرق ساخته و ورود هوای مناسب را به مخزن امکانپذیر می‌سازد که نقش به سزایی در سرد ماندن آب مخزن داشته‌ است.  

مقبره عبدل آباد

این مقبره در فاصله ۲۵ کیلومتری جنوب خاوری بردسکن در روستای عبدل‌آباد قراردارد. این بنا و بقعه آجری است و ارتفاع آن ۱۳٫۲۰ سانتیمتر می‌ باشد.

گنبدی بر فراز این بنا  ساخته شده‌ که فضای داخلی آن در قسمت زیر گنبد مخروطی و بخشی از دیواره‌های داخلی با هشت طاق نمای درونی گچبری‌های ساده و لوزی است.

با توجه به اسناد باستانی که از این گنبد به دست آمده قدمت آن به قرن هفتم هجری قمری و دوره ایلخانی بازمیگردد.

مسجد جامع روستای کوشه

این مسجد جامع در ۱۱ کیلومتری جنوب بردسکن و در روستای کوشه قرار دارد.

فضای درونی مسجد از ۶ شبستان ستون دار با پایه‌ های چهارضلعی به ابعاد ۱/۶۰ متر تشکیل شده است و در رأس پایه‌ ها گنبدی با ظاهر ساده و بسیار زیبا که با آجر ساخته شده که نمادی از مأذنه می‌ باشد به چشم می‌ خورد. در درون حجره دوم محرابی در وسط ستون با گچ بری ساده زینت داده شده.

این مسجد توسط معصومه فرزند علی جمعه همسر مرحوم محسن نژاد با پولی که از طریق چرخ ریسی به دست می آورد در سال ۱۲۹۴ هجری شمسی ساخته شده و هنوز مورد توجه مردم است و نماز جماعت درآن اقامه می‌شود.

رباط کبودان

قدمت تاریخی رباط کبودان به دوره قاجاریه باز میگردد. این بنا تاریخی در میان روستایی به نام رباط کبودان در ۱۵ کیلومتری شمال شهر بردسکن قرار دارد.

این بنا توسط حاج میرزا احمدی مجتهد ساخته شده و به سعی و اهتمام کربلائی غلامرضا طبسی بنیان شده‌ است.

اساس رباط کبودان تا ارتفاع یک متری سنگی و با طرح و نقشه یک ایوان مشتمل بر حیاط اصلی و ۱۶ اتاق و نمازخانه زنانه و مردانه و محل نگهداری چهارپایان اسطبل و... می‌باشد.
 

قلعه شادی آباد

قدمت این بنا به قرن پنجم تا قرن هشتم هجری قمری باز میگردد که در آن زمان آباد و مسکونی بوده و هنوز مخروبه‌ های آن مشهود می‌ باشد.

قلعه شادی آب به صورت کهن دژی بسیار بزرگ و در شش جهت دارای برجهای دیده بانی و قلاور خانه بوده‌ است و یکی از ساکنین این قلعه محمد حسین نامرادی بود که امروز در دو بیتی‌ ها ذکر زبانها است.

این بناء در فاصله ۳۰ کیلومتری جنوب غربی بردسکن و در فاصله ۶ کیلومتری شمال قلعهٔ تاریخی، فرهنگی رحمانیه و درفاصله ۹ کیلومتری شمال امامزاده الله آباد قرار دارد و هنوز صورت قبرهای سنتی آجر ۲۵× ۲۵ میباشد و در این قلعه جنگهای بسیاری به وقوع پیوسته‌ است.  

قلعه رحمانیه

قلعه رحمانیه در 19 کیلومتری جنوب غربی بردسکن در روستای رحمانیه واقع شده و قدمت آن به قرون ۸ تا ۱۲ هجری. قمری باز می‌گردد.

قلعه رحمانیه دارای پلانی دایره‌ ای شکل می‌ باشد که نحوه قرار گیری آن در ارتفاع نشان دهنده این نکته‌ است که قلعه رحمانیه یکی از بناهای نظامی و مستحکم در آن زمان بوده است.

فضاهای داخلی هم به صورت دایره‌ ای و متحد المرکز ساخته شده‌ اند و ساختار آن از ملات کاهگل و خشت می باشد.  

مسجد جامع سیف آباد

مسجد جامع سیف آباد در روستای سیف آباد و در ۱۰ کیلومتری جنوب بردسکن قرار دارد.

بیشترین فضای مسجد در بخش شرقی آن به صورت شبستان ستوندار با پایه‌های چهار ضلعی به ابعاد ۱٫۵ متر میباشد.

بر رأس پوشش، گنبدی با ظاهری ساده و بر بالای ایوان دو ستون کوچک آجری که نمادی از ماذنه می‌ باشدبه چشم می‌خورد.

محراب داخل بنا و پوشش زیر گنبد با آجرهای خفته راسته تزئین شده‌ است. طبق شواهد به دست آمده از معماری این بنا قدمت آن به سده سیزدهم هجری باز میگردد.


از دیگر مناطق گردشگری بردسکن بدین شرح است:
منطقه حفاظت شده درونه

پناهگاه حیات وحش دشت لاغری

دهانه بیجورد و آبشار سربرج

دهانه آب درونه

کفه نمکی بردسکن

غار سیر

امامزاده الله‌آباد

قلعه دختر درونه

مسجد حطیطه

خانه شازده

خانه علوی

آب‌ انبار باب‌ الحکم

خانه علمی

آب‌ انبار کوشه

محوطه فیروزآباد
 

افراد مشهور و مشاهیر بردسکن

استاد سید مرتضی نوری خراسانی

ایشان در دوازدهم اسفند ماه 1324 در روستای کوهستانی خور– بردسکن چشم به جهان گشود. اوج گیری مبارزات مردمی در سال 1357 این معلم روحانی را به میدان مبارزه کشید.

استاد سید مرتضی نوری خراسانی در سال 1378 در آموزش و پرورش بردسکن بازنشسته شد. اما در این سال ها همچنان منبر او برپا بود و مریدان زیادی داشت.
 

دکتر محمد مصلحی

دکتر محمد مصلحی در سال 1355 در روستای کشمر از توابع بخش مرکزی شهرستان بردسکن به دنیا آمد. زندگی آنها ساده بود و پدر ایشان کار کشاورزی انجام میداد.

از همان بچگی به نوازندگی و خوانندگی علاقه زیادی داشت. ایشان فعالیت هنری خود را از سال 1368 در زمینه خوانندگی و آهنگسازی شروع کرد.

خواننده صدا و سیما دارای 3 آلبوم ثبت شده و رسمی در کتابخانه ملی و وزارت ارشاد میباشد که نام این قطعات هشتمین خورشید، تا خدا و  نغمه ها است.
 

غلام رضا حسن زاده

استاد حسن زاده در سال 1337 متولد شد و چون خانواده ایشان جزو عشایر بودند به دور از مکتب و مدارس ماند.

استاد حسن زاده نتوانست بنا به شرایط خانوادگی به مدرسه برود و سواد خواندن و نوشتن نداشت اما از همان سن 7 سالگی شروع به گفتن شعر و مدح در وصف اهل البیت کرد و توانست تا الان 3000 بیت شعر بسراید.

منبع: راسخون